Gregor, yaklaşık bir senedir bizimle yaşayan hamam böceğinin ismi. Her ne kadar adını Kafka’nın meşhur öyküsünden alsa da, onun da tıpkı adaşı gibi metamorfoz geçiren bir beyaz yakalı olmadığını umuyorum.
Gregor’la tanışıklığımız, eve taşındığımız ilk günlere rastlıyor. Biz taşındığımızda Gregor hâlihazırdaki yaşantısına devam ediyordu. Ben ve ev arkadaşım, onun yaşam alanına ortak olduk. Onun banyodaki son derece mütevazı hayatıyla karşılaştıktan sonra onu uzaklaştırmak için herhangi bir aksiyon almadık. Onu evinden kovmadık veya öldürmeye teşebbüs etmedik.
Gregor’un canına kast etmemiş olmamızı bir lütuf gibi anlatmak beni son derece rahatsız ediyor. Fakat bunu paylaşmak zorundaydım. Zira yeni taşındığı evde bir hamam böceğiyle karşılaşan pek çok kişi, -o ya da bu şekilde- hamam böceğinden kurtulma yolunu gidebilir. Uzaklaştırma yöntemleri barışçıl olmadığı sürece bir böceğin yaşam alanına müdahale etmenin, herhangi bir hayvanın yaşam alanına müdahale etmekten bir farkı olmadığını düşünüyorum.
Gregor’un Yaşama Hakkı
Bana kalırsa, bir hamam böceğinin de en azından bir insan kadar yaşama hakkı vardır.
Bu kapsamda tartışmaya açmak istediğim bir konu var. Yaşama hakkı yalnızca hayatta kalma özgürlüğü mü demektir? Yaşam, bütün bir hayat değil mi? Öyleyse, bir canlıyı yaşam alanından, yuvasından, ailesinden uzaklaştırmak onu tehlikeye atmak anlamına gelmez mi?
Yanıtlarınız evetse, ”barışçıl” yollarla evinizden uzaklaştırdığınız böceklerin –en azından bir kısmının- yaşam hakkını gasp ediyorsunuz demektir.
Buraya kadar can sıkıcı konuştuysam üzgünüm. Niyetim sırf bir hamam böceğiyle aynı evi paylaşıyorum diye ahlak dersi vermek değil. Kahvaltıda yediğim domatesin yetişmesi için toprağa atılan tarım ilaçları muhtemelen sayısını asla tahmin edemeyeceğimiz böceğin ölümüne sebep oluyor.
Bu yazıyı okuyanlar şunu düşünebilir: “Ben bir böceği öldürmek istemesem de, onunla birlikte yaşamayı tercih etmiyorum.” Bu yorumu oldukça makul buluyorum. Ayrıca, betonlardan oluşan evlerimiz hiçbir hayvan için (insan dâhil) güvenli ve sağlıklı yuvalar değil. Ya da kişinin evini paylaştığı köpek ya da kediler, böcek için bir tehdit unsuru oluşturabilir. Bunun gibi sebeplerden dolayı evini böceksiz hâle getirmek isteyenler için, internette pek çok şiddetsiz çözüm bulunuyor.
Hamam Böceği de Olsanız…
Yeryüzünde ufacık yer kaplayan bir hamam böceği de olsanız insan sömürüsünden kaçmanız mümkün değil. Hamam böcekleri birçok ülkede besin kaynağı olarak görülüyor. Bu nedenle özellikle Asya bölgesinde hamam böceği üretim çiftlikleri var. Ayrıca hamam böcekleri tıp ve kozmetik sektöründe de kullanılmaya devam ediyor.
Yaşama Ustası Hamam Böcekleri
Gregor’la yaşadığım süre boyunca hamam böcekleri hakkında biraz bilgi sahibi oldum. Bunları ne yazık ki Gregor’dan değil, internet vasıtasıyla öğrendim. Gregor pek iletişime açık değil. O, insanlarla karşılaştığında çoğunlukla en yakın güvenli alana kaçmayı ya da hareketsiz bir şekilde donup kalmayı tercih ediyor.
Arama motoruna hamam böceği yazarsanız, pek de hoş olmayan internet içerikleriyle karşılaşırsınız. İlaçlama, yok etme, öldürme vs. vs. Bunları okurken hamam böceklerinin yaşama tutunmada ne kadar ısrarcı olduklarını öğrendim. Böcek kovucu ilaçların yok etmede en çok zorlandığı böcek türlerinden birisiymiş hamam böceği.
Gregor’u tanımak için gezindiğim web sitelerinde hamam böceklerinin 300 milyon yıldır bizimle aynı gezegeni paylaştıklarını öğrendim. Ayrıca bir hamam böceğinin bir şeyler yemeden bir ay boyunca hayatta kalabildiğini de. Bununla birlikte hamam böcekleri hemen her iklimde yaşayabiliyorlar. Radyasyona da oldukça dayanıklı olduğu bilinen bu kabuklu dostlarımız birer “yaşama ustası”.
Hamam Böceğiyle Yaşamanın Zararları
Altıncı küresel yok oluştan sonra, gezegende yaşamaya devam etme dirayeti gösterebilen türlerden birisi de hamam böcekleri olabilir. Belki milyonlarca yıl sonra onlar da biyolojik evrimlerini tamamlayıp tıpkı bizimkine benzer bir üst biliş geliştirirler. O zaman bir hamam böceği uygarlığı yeryüzüne hâkim olursa, diğer türler üzerinde tahakküm kurup son derece ölümcül hâle gelebilir.
Love Death & Robots bölümüne konu olabilecek bu post-apokaliptik hamamtroposen çağ teorisi pek mümkün görünmüyor.
O zamana dek (yanlışlıkla onları ezmediğiniz sürece) hamam böcekleriyle yaşamanın kimseye zararı olmadığını rahatlıkla söyleyebilirim.